Theo Công an tỉnh Lạng Sơn thời gian qua, tình hình tội phạm sử dụng không gian mạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên cả nước nói chung và tỉnh Lạng Sơn nói riêng diễn biến phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn khác nhau.
Tội phạm sử dụng không gian mạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản diễn biến phức tạp
Chẳng hạn, lợi dụng vùng chồng lấn sóng di động giữa Việt Nam với các nước trong khu vực hoặc mỗi khi các cơ quan quản lý nhà nước ban hành chủ trương chính sách mới liên quan đến ứng dụng, thủ tục hành chính phục vụ nhân dân ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội (giao thông vận tải, y tế, giáo dục, giao dịch - thanh toán tài chính - ngân hàng…) thì lập tức các đối tượng phạm tội (chủ yếu người nước ngoài) lợi dụng để viết ra các phần mềm, ứng dụng (App) lừa đảo trên Internet giống như các ứng dụng thật của các cơ quan, doanh nghiệp sau đó tán phát trên mạng xã hội, làm cho người dân hiểu lầm và thực tế cho thấy các thủ đoạn ngày càng nhiều, tinh vi, khó dự báo, khó phòng ngừa, gây bức xúc, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự và đời sống nhân dân.
Nổi lên gần đây là lợi dụng việc lực lượng công an ra quân hướng dẫn cài đặt, kích hoạt tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VneID, các đối tượng đã tạo các phần mềm giả mạo sau đó giả danh lực lượng công an yêu cầu người dân cài đặt để chiếm quyền sử dụng điện thoại di động rồi chiếm đoạt tài sản trong ứng dụng ngân hàng điện tử.
Trên địa bàn Lạng Sơn đã xảy ra vụ việc chiếm đoạt tài sản với hình thức nói trên với số tiền thiệt hại gần 900 triệu đồng với thủ đoạn như sau: Các đối tượng giả làm lực lượng công an địa phương gọi điện thoại vận động người dân đi cài đặt, kích hoạt tài khoản định danh điện tử VNeID để tạo lòng tin.
Sau đó, các đối tượng sẽ gợi ý hướng dẫn người dân tự thực hiện trên điện thoại di động để không cần phải trực tiếp đến cơ quan công an. Các đối tượng hướng dẫn người dân tải ứng dụng VNeID giả mạo thông qua liên kết được cung cấp với lý do tích hợp thông tin, xác minh tài khoản. Khi cài đặt ứng dụng đối tượng sẽ yêu cầu người dân cấp tất cả các quyền cho ứng dụng như truy cập danh bạ, vị trí, trợ năng (Accessibility) trên điện thoại.
Ngay sau khi ứng dụng được cấp quyền, điện thoại của người dân sẽ mất quyền kiểm soát. Với quyền truy cập trợ năng, các đối tượng sẽ theo dõi các thao tác của người dùng trên màn hình điện thoại, đọc được mã OTP ngân hàng gửi về điện thoại. Sau khi biết được thông tin đăng nhập dịch vụ ngân ngân hàng điện tử của người dân, các đối tượng sẽ đăng nhập ứng dụng ngân hàng điện tử và chuyển tiền đến các tài khoản ngân hàng khác để chiếm đoạt.
Đặc điểm dễ nhận biết điện thoại di động đã bị chiếm quyền điều khiển là: Không truy cập được cài đặt ứng dụng, phông chữ trên điện thoại bị thay đổi, điện thoại thường xuyên tự bật sáng màn hình và khi thao tác bị loạn cảm ứng.
Để góp phần phòng ngừa, ngăn chặn và phối hợp đấu tranh có hiệu quả với loại tội phạm này, Công an tỉnh Lạng Sơn đề nghị Thủ trưởng các sở, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể, UBND huyện, thành phố Lạng Sơn quan tâm chỉ đạo, tăng cường tuyên truyền bằng nhiều hình thức đến cán bộ, đảng viên, nhân dân biết để cảnh giác, tránh vào bẫy của các đối tượng lừa đảo, hạn chế thiệt hại xảy ra. Đồng thời, phối hợp với lực lượng Công an đấu tranh, xử lý với các loại tội phạm trên.
Lực lượng Công an không làm việc với công dân qua điện thoại, mọi vấn đề cần giải quyết, xử lý liên quan đến tổ chức, cá nhân đều thực hiện theo thủ tục, quy định của pháp luật (điều tra, xác minh, xử lý tội phạm, bắt khám xét, giải quyết thủ tục hành chính về trật tự an toàn giao thông, quản lý nhà nước về trật tự xã hội, xuất nhập cảnh, phòng cháy chữa cháy, cấp căn cước công dân, cài đặt - kích hoạt tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VneID…).
Bên cạnh đó, đề nghị Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở Thông tin và truyền thông tỉnh Lạng Sơn chỉ đạo các cơ quan thông tấn, báo chí, phát thanh truyền hình trên địa bàn tăng cường phối hợp đăng tải tin, bài trên các phương tiện thông tin đại chúng, phổ biến, chia sẻ trên các trang mạng xã hội về phương thức, thủ đoạn của các đối tượng lợi dụng, giả danh Công an hướng dẫn cài đặt, kích hoạt tài khoản định danh điện tử trên ứng dụng VneID để lừa đảo chiếm đoạt tài sản và biện pháp phòng tránh, xử lý.
Công an tỉnh Lạng Sơn cũng đề nghị Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn chỉ đạo các doanh nghiệp trực thuộc trên địa bàn tổ chức phổ biến, quán triệt tới toàn thể cán bộ, công nhân viên, người lao động đặc biệt là những cán bộ, công nhân viên làm việc tại bộ phận tiếp nhận, xử lý công việc qua mạng Internet về phương thức, thủ đoạn của các đối tượng như trên để nâng cao cảnh giác, phòng ngừa và ngăn chặn thiệt hại.
Đồng thời, chú trọng bảo vệ dữ liệu cá nhân theo quy định tại Nghị định 13/2023/NĐ-CP, ngày 17/4/2023 của Chính phủ về Bảo vệ dữ liệu cá nhân. Tích cực, phối hợp thường xuyên, hiệu quả, linh hoạt, kịp thời với lực lượng công an trong quá trình xác minh, điều tra, xử lý liên quan đến tội phạm công nghệ cao, lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
