KHCN và đổi mới sáng tạo - Chìa khóa vạn năng giải quyết các thách thức toàn cầu

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá thế giới đang ở thời điểm lịch sử để chuyển đổi mô hình kinh tế, trong đó khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là chìa khóa vạn năng để giải quyết các thách thức toàn cầu.

"Nếu chìa khóa của cuộc chiến chống dịch COVID-19 là vaccine thì "vaccine" trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu chính là khoa học, công nghệ và hydro xanh. "Vaccine" của các vấn đề toàn cầu chính là sự hợp tác, đoàn kết, là khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo", Phó Thủ tướng phân tích thêm.

Bốn định hướng hợp tác trọng tâm

Từ thực tiễn của Việt Nam, Phó Thủ tướng đề xuất một số định hướng hợp tác trọng tâm đối với Nhóm G77 và Trung Quốc.

Thứ nhất, trong bối cảnh các thách thức toàn cầu gia tăng, yêu cầu cấp thiết là thúc đẩy hợp tác quốc tế, trong đó có hợp tác Nam-Nam, hợp tác Bắc-Nam, đề cao chủ nghĩa đa phương, với tinh thần thay vì bao vây, cấm vận cần tăng cường hơn nữa đoàn kết quốc tế trong giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Thứ hai, cần giải quyết hài hòa giữa sở hữu trí tuệ với phạm trù đạo đức trong trách nhiệm chia sẻ, chuyển giao công nghệ vị nhân sinh, cùng nhau giải quyết các vấn đề toàn cầu như dịch bệnh, đói nghèo, biến đổi khí hậu, giảm phát thải.

Trong khuôn khổ hợp tác Bắc-Nam, cần đẩy mạnh hợp tác, tận dụng thế mạnh về vốn, công nghệ của các nước phát triển; hình thành các cơ chế bảo lãnh tín dụng, cung cấp vốn ưu đãi cho các dự án phát triển công nghệ; xây dựng các khuôn khổ pháp lý cho nghiên cứu và phát triển (R&D) nhằm nâng cao năng lực cho các nước đang phát triển.

Trong khuôn khổ hợp tác Nam-Nam, khoa học, công nghệ cần trở thành lĩnh vực hợp tác chủ chốt trong giai đoạn mới.

Các nước G77 mong muốn Trung Quốc tiếp tục tăng cường hơn nữa hỗ trợ, hợp tác với các nước G77 trong lĩnh vực này.

Thứ ba, thúc đẩy đào tạo phát triển nguồn nhân lực, phát huy năng lực đổi mới, sáng tạo, lấy con người là chủ thể, là trung tâm trong đó giới trẻ là lực lượng tiên phong. Nhóm G77 và Trung Quốc cần tăng cường giao lưu thanh niên, chia sẻ kinh nghiệm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Thứ tư, cần kiến tạo các khung chính sách và đầu tư, nhất là trong hợp tác công-tư, tạo lập hệ sinh thái nghiên cứu, chuyển giao và phát triển sản phẩm khoa học công nghệ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học và cơ sở nghiên cứu, đào tạo. Chú trọng thúc đẩy nghiên cứu phát triển các lĩnh vực mới từ quá trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số như công nghệ vật liệu, lượng tử, sinh học, năng lượng, công nghệ biển, hạ tầng thông minh, các loại hình kinh tế mới.

Phó Thủ tướng khẳng định Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ các sáng kiến của Cuba về việc tổ chức Hội nghị Bộ trưởng khoa học, công nghệ 3 năm một lần và chọn ngày 16/9 hàng năm là Ngày khoa học, công nghệ của các nước phương Nam.

Phó Thủ tướng chia sẻ đối với Việt Nam, khoa học-công nghệ được coi là quốc sách hàng đầu, là đột phá chiến lược. Việt Nam hiện đang là một trong bốn nước đi đầu thúc đẩy mô hình chuyển đổi năng lượng công bằng với mục tiêu trở thành một trung tâm chuyển đổi năng lượng xanh của khu vực. Phó Thủ tướng bày tỏ tin tưởng kết quả của Hội nghị sẽ góp phần đẩy mạnh chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng dụng mạnh mẽ thành tựu khoa học công nghệ để làm động lực vững chắc cho tăng trưởng, phát triển kinh tế-xã hội.

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chúc mừng và đánh giá cao vai trò, đóng góp trách nhiệm của đất nước Cuba anh em trên cương vị Chủ tịch Nhóm G77 và Trung Quốc năm 2023 đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn thách thức, quy tụ đại diện 80% dân số, hai phần ba quốc gia trên thế giới để cùng trao đổi, tăng cường hợp tác ứng phó với các vấn đề cấp bách toàn cầu

Nâng cao tiếng nói của các nước đang phát triển

Hội nghị Thượng đỉnh là sáng kiến của Cuba trên cương vị Chủ tịch Nhóm G77 và Trung Quốc năm 2023, với sự tham dự của Người đứng đầu Nhà nước, Chính phủ và Lãnh đạo Chính phủ gần 130 nước thành viên Nhóm G77, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc và lãnh đạo nhiều tổ chức quốc tế. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị.

Với chủ đề "Các thách thức phát triển hiện nay: Vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo", Hội nghị tập trung trao đổi, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường hợp tác, phát huy vai trò Nhóm G77 và Trung Quốc trong thúc đẩy phục hồi kinh tế, thực hiện các các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.

Đây là sự kiện quan trọng diễn ra ngay trước Tuần lễ cấp cao của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lần thứ 78, được kỳ vọng góp phần nâng cao tiếng nói của các nước đang phát triển vào nội dung thảo luận của khóa họp.

Phát biểu khai mạc tại Hội nghị, Chủ tịch nước Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez nhấn mạnh ý nghĩa chiến lược của việc thúc đẩy đoàn kết, hợp tác quốc tế, nhất là trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm giải quyết các thách thức toàn cầu. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhấn mạnh tầm quan trọng của Nhóm G77 và Trung Quốc; kêu gọi bình đẳng cho các nước phương Nam; đề nghị các nước phát triển nhanh chóng thực hiện cam kết tăng cường chính sách tài chính ưu đãi, cung cấp tài chính khí hậu để hỗ trợ các nước đang phát triển vượt qua các thách thức phát triển hiện nay.

Hội nghị sẽ tiếp tục diễn ra đến hết sáng ngày 16/9. Lãnh đạo các nước sẽ tiếp tục thảo luận các biện pháp thúc đẩy hợp tác khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo giữa các nước phương Nam.

* Trong khuôn khổ Hội nghị, Phó Thủ tướng đã có nhiều cuộc gặp gỡ, tiếp xúc, trong đó có Trưởng đoàn các nước Lào, Campuchia, Trung Quốc, Mông Cổ, Venezuela, Yemen và Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc. Qua trao đổi, các nước đánh giá Việt Nam là một điển hình thành công trong phòng, chống dịch COVID-19, đạt các thành tựu ấn tượng trong phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Hai bên đã trao đổi các biện pháp nhằm tăng cường hợp tác song phương và tại các cơ chế đa phương.