Dinh thự Vua Mèo có diện tích gần 3.000m2 nằm ở thung lũng Sà Phìn, xã Lũng Phìn (huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang), cách trung tâm thành phố Hà Giang khoảng 125 km và cao nguyên đá Đồng Văn khoảng 25 km. Dinh thự này được khởi công xây dựng vào đầu năm 1898 và chính thức hoàn thành sau gần 10 năm thi công vào năm 1907.
Kiến trúc dinh thự mô phỏng kiến trúc thành quách của nhà Thanh Trung Hoa, kết hợp với các hoa văn của người Mông và chọn lọc với kiến trúc Pháp như các lò sưởi, lô cốt… được bao quanh khu nhà là vườn cây với nhiều loại cây như sa mộc, quế, đào, lê, các loại hoa…
Dinh có 3 cung tiền, trung và hậu, với 64 phòng lớn nhỏ, có sức chứa khoảng 100 người. Giữa các dãy nhà gỗ 2 tầng khép kín là một khoảng sân rộng đầy ánh sáng.
Với tổng chi phí xây dựng tốn 15 vạn đồng bạc trắng Đông Dương thời điểm đó, tương đương 150 tỷ đồng ngày nay, đây là nơi thu hút nhiều du khách ghé đến khi tới Hà Giang.
Cổng đá bề thế sừng sững là lối dẫn được làm hoàn toàn bằng những phiến đá hoa cương chạm khắc tinh xảo. Tất cả thiết kế mang nét độc đáo, tinh xảo khiến nhiều du khách lôi cuốn ngắm nhìn không ngơi.
Nét đặc sắc của khu dinh thự nằm ở cấu trúc và cách bố trí các phòng. Dinh thự như một pháo đài kiên cố, các bức tường dày, được xây bằng đá xanh, ngói đất nung và đồ gỗ trong các dãy nhà là gỗ thông đá.
Dinh có 2 lô cốt để phòng thủ, có kho cất giữ tài sản, kho vũ khí, cách bố trí các phòng tựa như một thành quách thu nhỏ.
Trải qua trăm năm tuổi và biết bao biến cố, thăng trầm mà dinh thự cổ này vẫn còn được giữ gần như nguyên vẹn, không bị ảnh hưởng bởi cái khắc nghiệt của địa hình và khí hậu miền núi phía Bắc.
Du khách đến đây đều mải mê ngắm nhìn những kiến trúc bằng gỗ, đất, đá dù rất thô sơ, tưởng chừng đơn giản nhưng lại vững chắc, cầu kỳ, tạo một cảm giác hoài niệm về thời chiến.
Nhìn chung, đa số nội thất và vật dụng gắn liền với Vua Mèo khi còn sống đều được lưu giữ và bảo quản tốt đến tận ngày nay. Duy chỉ có một số ghế và đồ gỗ được làm bằng thông đá, về sau đã được nhà nước ta thay đổi bằng gỗ lim và gỗ nghiến để không bị mai một dần theo thời gian.
Du khách mải mê tìm hiểu lịch sử về dinh thự Vua Mèo.
