Chia sẻ tại tọa đàm “Khai thác hiệu quả dữ liệu trong khu vực Nhà nước trên cơ sở đảm bảo an ninh, an toàn dữ liệu và quyền riêng tư của công dân” diễn ra ngày 28/12 tại Hà Nội, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông cho rằng, sau quá trình tăng nóng các ứng dụng để đưa người dân lên môi trường mạng, Việt Nam đến lúc tính đến bài toán khai thác hiệu quả dữ liệu.
“Trong cuộc họp của Ủy ban Chuyển đổi số Quốc gia mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ năm 2023 là năm của dữ liệu; Chúng ta quyết tâm phải xây dựng được cơ sở dữ liệu quốc gia dùng chung, dứt khoát không bảo thủ, cát cứ. Trước đó, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cũng chỉ rõ chuyển đổi số quan trọng nhất là kết nối dữ liệu”, ông Đồng cho hay.
Xây dựng lộ trình “mở” dữ liệu để tạo giá trị
Theo ông Đồng, với Việt Nam, hệ thống dữ liệu khu vực công đang có là rất lớn. Khai thác giá trị dữ liệu công trên cơ sở đảm bảo an toàn dữ liệu công dân một cách tối ưu sẽ giúp tăng hiệu quả khu vực công, tăng hiệu quả cơ quan hành chính và công chức trong cung cấp dịch vụ công trực tuyến…
Cùng với đó, việc phân loại dữ liệu ở cấp độ chính xác là rất quan trọng đối với an toàn thông tin, tiết kiệm chi phí và hoạt động hiệu quả của các cơ quan chính phủ.
Đồng quan điểm, bà Đỗ Thanh Huyền, chuyên gia phân tích chính sách UNDP tại Việt Nam đánh giá, nhìn một cách tổng quát, công nghệ số và dữ liệu tạo ra cơ hội lớn để Việt Nam tạo ra sự thay đổi mang tính bước ngoặt trong quản trị công và thực thi các chức năng của nền hành chính nhà nước.
Bà Đỗ Thanh Huyền, chuyên gia phân tích chính sách, UNDP tại Việt Nam
Trong ngắn hạn và trung hạn, nếu khai thác được tiềm năng dữ liệu, sẽ giúp đổi mới hệ thống hành chính, nâng cao hiệu quả quản trị - điều hành, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của khối cơ quan công quyền; đồng thời giúp bộ máy nhà nước cung cấp dịch vụ công tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Về dài hạn, nếu có chiến lược và lộ trình “mở” kho tài nguyên dữ liệu một cách hợp lý, khối dữ liệu từ khu vực công có thể mang lại hiệu quả kinh tế lớn lao, tạo thêm động lực tăng trưởng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, tạo việc làm và góp phần nâng cao hiệu suất của nền kinh tế.
Theo các chuyên gia, dù số lượng các trường hợp điển hình ứng dụng công nghệ số và khai thác dữ liệu còn khá ít ỏi, tuy nhiên thành công bước đầu của những ví dụ trải rộng từ cấp bộ, ngành; đến các các địa phương minh chứng rõ ràng cho tiềm năng nêu trên.
Một số điển hình bước đầu số hóa thành công
Ở cấp độ ngành, ví dụ như Thuế, Bảo hiểm xã hội Việt Nam “số hóa” hoàn chỉnh quy trình kê khai, nộp thuế, thực hiện nghĩa vụ về bảo hiểm xã hội, giúp doanh nghiệp không còn phải “tiếp xúc trực tiếp với chính quyền”.
Một số địa phương, đơn vị trong cả nước ghi nhận những hiệu quả bước đầu của việc chuyển đổi số
Thí điểm Ứng dụng công nghệ dữ liệu lớn giúp ngành bảo hiểm xã hội phát hiện ra các trường hợp gian lận trong chi trả bảo hiểm y tế. Tỉnh Thừa thiên Huế cũng thí điểm bước đầu bước đầu về sử dụng dữ liệu để kiểm tra tính hợp lý và hợp lệ của chi trả hỗ trợ xã hội trong giai đoạn dịch Covid-19. Ở cấp độ địa phương, hệ thống dữ liệu báo cáo giúp TP.HCM tự tin đề xuất thí điểm bỏ “tổ dân phố”…
Ở góc độ tăng cường tính tương tác, hiệu quả cung cấp thông tin từ chính quyền đến người dân, việc triển khai rộng rãi các ứng dụng thông minh, với các điển hình thành công như Huế, Tây Ninh, Đà Nẵng cho thấy tiềm năng lớn về nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương. Đi xa hơn, việc sử dụng “dữ liệu hiện trường” – tức dữ liệu phản ánh các ý kiến, yêu cầu từ người dân – cho phép tăng hiệu quả phục vụ của chính quyền, đặc biệt là với các vấn đề dân sinh sát sao với đời sống hàng ngày của người dân.
Ở cấp độ cao nhất - ứng dụng dữ liệu cho chức năng hoạch định chính sách và ra quyết định điều hành của lãnh đạo địa phương, dù chưa có ví dụ cụ thể về trường hợp thành công, nhưng TP.HCM với chiến lược dữ liệu của thành phố sắp sửa được ban hành, cho thấy những hứa hẹn đột phá.