Chiều 21-11, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về các báo cáo công tác của Chánh án Tòa án nhân dân (TAND) tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng, chống tham nhũng năm 2023.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy phát biểu tại phiên thảo luận
Phát biểu tại đây, về vấn đề tòa án không thống nhất thời điểm xác định giá trị tài sản trong vụ án Phan Văn Anh Vũ (Vũ "nhôm") và vụ cựu Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Văn Minh ở TP Đà Nẵng mà bà nêu ngày 20-11, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn TP Đà Nẵng) cho biết qua phát biểu, Chánh án TAND tối cao đã khẳng định 2 vấn đề.
Một là về hành lang pháp lý Hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã có nghị quyết hướng dẫn xác định hậu quả tại thời điểm xảy ra hành vi phạm tội. Hai là, những vụ án xảy ra trước khi có nghị quyết của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao mà trái với nghị quyết của Hội đồng thẩm phán, không đúng thì sẽ xem xét lại.
Vị đại biểu tin rằng tất cả cử tri được nghe những lời khẳng định của Chánh án sẽ giải tỏa được bức xúc bấy lâu nay, thêm tin tưởng vào sự công minh, khách quan trong xét xử.
Tuy nhiên, theo nữ đại biểu đoàn TP Đà Nẵng, sau giải đáp của Chánh án TAND tối cao, cử tri có thắc mắc với đại biểu và bản thân bà cũng không thể hiểu ý Chánh án trong phần cuối của lời giải đáp: "Đại biểu có đưa ra vụ án trình tự xem xét lại những vụ án đã được xác định không đúng thời điểm gây hậu quả của hành vi phạm tội thì theo trình tự của luật định. Đại biểu có đề nghị Tòa án phải làm cái này, làm cái khác, xem xét lại một vụ án có điều kiện của nó và điều kiện đó được ghi trong luật. Muốn xem xét lại đề nghị đại biểu làm đúng quy định như vậy. Chúng tôi không thể căn cứ vào ý kiến phát biểu tại hội trường hay của ai đó mà xem xét lại, việc này không đúng trình tự tố tụng".
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho rằng trong bài phát biểu của mình, bà không hề can thiệp vào trình tự tố tụng của Tòa án, đề nghị Tòa án phải làm cái này, làm cái khác mà chỉ phản ánh ý kiến của cử tri về việc áp dụng pháp luật thiếu thống nhất trong xét xử 2 vụ án cùng liên quan đến 3 tài sản nhà nước tại Đà Nẵng.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy cho biết bà "lấy làm tiếc" về ý kiến sau cùng của Chánh án TAND tối cao. Ý kiến này được phát biểu trước toàn thể Quốc hội và truyền hình trực tiếp tới cử tri cả nước rất dễ gây hiểu lầm. Nữ đại biểu đồng thời nhắc câu: "Mỗi cán bộ đều là công bộc của dân, cần trân trọng lắng nghe ý kiến của dân. Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh".
Về vấn đề thời điểm xác định trị giá tài sản thiệt hại trong các vụ án như trong vụ án liên quan đến Vũ "nhôm", Viện trưởng VKSND tối cao Lê Minh Trí cho rằng Nghị quyết 03 của TAND tối cao đã giải quyết cơ bản một bước rồi nhưng đề nghị Chánh án Nguyễn Hòa Bình chủ trì, phối hợp cùng Bộ Công an, Viện kiểm sát xây dựng thêm các tiêu chí, để khi giải quyết phải hài hòa giữa quyền lợi của người có liên quan đến việc phạm tội với lợi ích của nhà nước, cũng như quyền và lợi ích của các tổ chức khác.
Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình làm rõ các ý kiến đại biểu Quốc hội nêu
Phát biểu làm rõ, Chánh án TAND tối cao cho biết ý kiến của Viện trưởng VKSND tối cao Lê Minh Trí về việc thời điểm xác định thiệt hại, khi xây dựng Nghị quyết 03, TAND tối cao đã lấy ý kiến của tất cả các cơ quan liên quan không khác gì quy trình làm luật, và khi tất cả các cơ quan thống nhất thì TAND tối cao mới ban hành Nghị quyết 03. Trong Nghị quyết 03 đã nói rõ thời điểm áp dụng pháp luật, đối với những vụ án không xác định được thời điểm thì áp dụng theo thời điểm khởi tố.
Ví dụ những vụ án mà hành vi phạm tội kéo dài như buôn lậu, sản xuất hàng giả... ở thời điểm công an điều tra, khám phá được kho không biết là cái máy, cái xe này nhập lậu vào thời điểm nào, có thể trong nhiều năm... vụ án ma túy cũng vậy. Cho nên ở thời điểm khởi tố đối với những vụ án mà tình hình phạm tội kéo dài thì Nghị quyết 03 cũng đã giải quyết câu chuyện này.
Về thông tin đối với vụ án Phan Văn Anh Vũ có rất nhiều tài sản xác định tài sản, thời điểm phạm tội chỉ bằng 1/10 hiện nay, giữ tài sản đó khi bán đi thành ra có lời, Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định không có chuyện đó. Bởi vì xác định thời điểm phạm tội là thời điểm xảy ra sự kiện phạm tội nhưng khi tòa tuyên thì tất cả những đất và bất động sản mà Phan Văn Anh Vũ vi phạm bị tịch thu. Vì vậy, không có chuyện còn giữ được tài sản nào để bán đi có lời, dẫu là ở thời điểm phạm tội hay là ở thời điểm khởi tố thì tất cả các bất động sản đó đều bị tịch thu, các vụ án khác cũng vậy, không phụ thuộc vào giá cả ở thời điểm nào.
Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết ghi nhận ý kiến của Viện trưởng Lê Minh Trí và sẽ cùng rà soát tất cả những nội dung khác, nếu Nghị quyết 03 còn điều gì chưa bao hàm hết, chúng ta hoàn toàn có thể bổ sung thêm và chúng ta lại quay lại quy trình như xây dựng pháp luật.
Vấn đề liên quan đến đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy nêu, Chánh án TAND tối cao cho rằng không phải chỉ có đại biểu Thúy mà tất cả các đại biểu Quốc hội, các bộ, ngành việc gì tốt cho dân chúng ta đều phải làm, tất cả chúng ta đều tâm niệm điều đó và chúng ta đang thực hiện điều đó. Không ai không làm cả.
Về 2 vụ án ở Đà Nẵng mà đại biểu nêu, Chánh án TAND cho rằng 2 vụ án này khi nêu ở hội trường Quốc hội khó có thể bàn khi chúng ta không có hồ sơ, việc xem xét lại 2 vụ án này phải theo đúng trình tự. Đại biểu có viện dẫn một điều luật là đại biểu có quyền phản ánh với các cơ quan về các bản án có vấn đề, điều này là đúng nhưng đó chỉ là 1 điều, còn một điều nữa là phản ánh thì luật quy định là phản ánh cho ai và với phương thức gì. Theo đó, phải phản ánh cho cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền là Viện kiểm sát và Tòa án, phản ánh bằng văn bản và bằng lời nói.
Điều thứ 3 là cách thức phản ánh, đối với phản ánh bằng văn bản phải làm gì, đối với phản ánh bằng lời nói thì Viện kiểm sát và Tòa án phải lập biên bản. Điều thứ 4 là nội dung phản ánh nếu phản ánh là đề nghị theo trình tự tái thẩm thì phải thỏa mãn các điều kiện tái thẩm, nếu phản ánh theo trình tự giám đốc thẩm thì phải thỏa mãn các điều kiện của giám đốc thẩm.
Điều thứ 5 là luật cũng quy định thời hiệu các phản ánh đấy có đúng hay không, hội đủ các điều kiện này thì Viện kiểm sát hoặc Tòa án kháng nghị. Trên cơ sở kháng nghị lúc này mới đến trách nhiệm của Hội đồng thẩm phán. Hội đồng thẩm phán sẽ xem xét các kháng nghị, theo đúng trình tự tố tụng của Viện kiểm sát hoặc là Tòa án.
"Tôi cũng nói lại là nếu như 2 vụ án này có vấn đề thì việc xem xét lại phải theo đúng trình tự. Việc phát hiện không phải đại biểu Quốc hội mà toàn dân đều có quyền phát hiện và kiến nghị nhưng kiến nghị theo đúng trình tự. Đây là câu chuyện của tố tụng, cho nên chuyên môn rất sâu. Tôi đề nghị nếu như đại biểu còn quan tâm đến việc này thì chúng tôi mời đại biểu đến TAND tối cao để chúng ta bàn cả trình tự tố tụng và bàn cả nội dung vụ án. Chúng tôi khẳng định là tất cả các bản án không đúng thì sẽ xem xét lại theo đúng trình tự pháp luật" - Chánh án TAND nêu rõ.